Polynesië - Tatoeëren bij de Maori

Ta moko, of moko, traditionele Maoritatoeages, verschilden van de lichaamsversiering van andere Polynesische volken. De Maori sneden namelijk in de huid om littekens te maken. Veel Polynesische tatoeages waren afgeleid van de rechtlijnige, geometrische patronen die geschikt waren voor de Polynesische tatoeagekammen.
De Maori maakten kromme lijnen, gebaseerd op de spiraal. Maori tatoeages worden gekenmerkt door dikke lijnen en herhalingen van specifieke motieven. Met deze motieven werden ook hun andere kunstvormen versierd, zoals houtsneden en met de hand geweven stoffen. Op de gezichttatoeages zijn duidelijk twee spiraalpatronen te zien, die sterk lijken op het varenblad, een steeds terugkerend motief in de Maori kunst.

Een traditionele tatoeëerder, de tohunga-ta-moko, kon twee verschillende patronen aanbrengen: een patroon op basis van een gepigmenteerde lijn en een op basis van een donkere achtergrond met ongepigmenteerd patroon. Van oudsher volgden tatoeëerders zeer specifieke regels. Maar door de enorme culturele complexiteit van de vele stammen en volkeren in Nieuw-Zeeland, bestonden er veel lokale varianten. Er wordt echter wel aangenomen dat voor het tatoeëren een reeks voorgeschreven regels bestond. Tatoeages waren kenmerkend voor individuen, families, clans en stammen. De tatoeages volgden de contouren van het gezicht en versterken de natuurlijke uitdrukking ervan.
Ook tatoeages op andere lichaamsdelen, zoals de billen en dijen, volgden de natuurlijke contourlijnen. Op een goed uitgevoerde tatoeage kon de natuurlijke 'geografie' van de gezichtskenmerken worden afgelezen.

Alle mannen, behalve slaven en niet-krijgers, hadden tatoeages op het gezicht en meestal ook op andere lichaamsdelen. Een elegant getatoeëerd gezicht was een bron van trots voor de krijger. Het maakte hem sterk in de strijd en aantrekkelijk voor de vrouwen. Ook vrouwen droegen tatoeages, maar deze waren kleiner en minder talrijk dan bij de mannen. Omlijnde en zwart ingekleurde lippen waren een teken van schoonheid. Ook de kun werd getatoeëerd en soms werden op de wangen of het voorhoofd enkele lijnen of spiralen aangebracht.
Moko-ontwerpen bestonden uit een reeks traditionele elementen, die elk een naam hadden. Maorileiders konden hun gezichttagoeages exact natekenen gebruikten ze als handtekening.

polynesië - Tatoeëren op de Marquesaseilanden

De Marquesaseilanden werden rond 200 door Polynesische volkeren gekoloniseerd. Zij hadden het tatoeëren al sterk verfijnd. In de tweede helft van de achttiende eeuw werden de eilanden soms bezocht door ontdekkingsreizigers, handelaren en walvisvaarders die proviand wilden inslaan. Ze bleven er niet lang, maar soms bleven deserteurs en muiters langer aan wal, totdat zij met een ander schip meekonden.

Adam Johann von Krusensstern, een Duitse ontdekkingsreiziger in Russische dienst, kwam in 1804 op de eilanden aan en ontdekte dat er twee Europeanen woonden. Het waren een Fransman, Jean Baptiste Cabri, en een Engelsman, Edward Robarts. Beide mannen woonden al diverse jaren op de eilanden en waren traditioneel getatoeëerd. Von Krusenstern huurde ze in als gids en tolk. Voor Georg Heinrich von Langsdorff, de Duitse bioloog die Von Krusenstern vergezelde, vormden ze een bron van informatie bij het schrijven van het eerste verslag over de inheemse manier van leven.

Von Langsdorff was geïnteresseerd in de tatoeages op de Marquesaseilanden omdat ze veel uitgebreider waren dan op andere Zuidzee-eilanden. De meeste mannen waren volledig getatoeëerd met geometrische patronen, inclusief de handen, voeten en gezicht. W.G. Tilesius von Tilenau, de kunstenaar van de Russische expeditie, maakte de eerste tekeningen van getatoeëerde Marquesanen. Zijn tekeningen werden bijna een eeuw lang gereproduceerd en vormden een beeld van de authentieke tatoeages van de oude Marquesanen.

Willowdean Handy bestudeerde de tatoeagekunst van de Marquesanen en schreef rond 1930 drie boeken over haar avonturen: Tattooing in the Marquesas; Forever in the land of men en thunder from the sea. Daarnaast bundelde Handt de informatie die ze uit vraagstukken had verzameld.
Herman Melville legde op de Marquesaseilanden aan en gebruikte zijn kennis over de tatoeages in zijn beroemde boek Moby Dick.

Polynesië - Tatoeëren op Samoa

De eerste Europeanen die voet op Samoaanse bodem zetten, waren leden van een Franse expeditie uit 1787. Zij schreven over de bevolking: "Van de mannen zijn de dijen zodanig beschilderd of getatoeëerd dat ze gekleed lijken te zijn, terwijl ze bijna naakt waren."De missionarissen wilden het tatoeëren verbieden. Een missionaris schreef: "Tatoeëren behoort tot de werken der duisternis en is verboden daar waar men christendom omhelst." De Samoanen zagen het christendom echter al iets wat zij in aan hun cultuur konden toevoegen en niet als een vervanging ervan. Voor Jonge Samoaanse mannen was een tatoeage een overgangsrite.

Een niet-getatoeëerde jongeman werd nog als jonge gezien. Hij mocht niet trouwen of spreken in aanwezigheid van volwassen mannen en moest minderwaardig werk doen. Het feit dat hij soms de missiekerk bezocht, was geen reden om het tatoeëren op te geven.

Polynesië - Culturen in ontwikkeling

Rond het jaar 200 vestigden inwoners van Samoa en Tonga zich op de Marquesaseilanden. Dat is een groep van twaalf eilanden, 1900 km ten westen van Peru. In de daarop volgende duizend jaar ontwikkelde zich een van de ingewikkeldste polytheïstische culturen. De kunst en architectuur waren sterk ontwikkeld. De tatoeages, die in veel gevallen het hele lichaam bedekten, waren de ingewikkeldste in heel Polynesië. Rond het jaar 1000 hadden de Polynesische volden de meeste eilanden ten oosten van Samoa gekoloniseerd. Elke eilandengroep ontwikkelde zijn eigen culturele kenmerken, met uniek talen, mythen, kunstvormen en tatoeagestijlen.

De plantkundige Sir Joseph Banks was de eerste Europeaan die zich afvroeg waarom de Polynesiërs zich lieten tatoeëren. Toen hij in 1769 met kapitein Cook een bezoek bracht aan Tahiti, schreef hij: "het is moeilijk om te zeggen waarom men zich zulke pijn laat aandoen; geen enkele Indiaan (en ik heb het honderden gevraagd) kon me er ook maar een reden voor geven; wellicht is dit een vorm van bijgeloof. Ik kan geen andere reden bedenken voor een dergelijk absurde gewoonte."

Cooks bemanningsleden behoorde tot de eerste Europeanen met een Polynesische tatoeage. Deze gewoonte werd al snel populair onder de Britse marine. Zeelui leerden de techniek van de Polynesische kunstenaars en oefende aan boord. Later openden ze tatoeagewinkels in Europese havensteden.

Contacten met Europeanen en de toestroom van missionarissen eisten een zware tol van de culturele praktijken in Polynesië. Zo verbood keizer Pomari II van Tahiti in 1817 alle traditionele tatoeages, toen hij zich tot het katholicisme bekeerde. Ook Hawaii was een eiland waar veel oorspronkelijke tatoeageontwerpen en betekenissen ervan verloren zijn gegaan.

Polynesië - Oude traditie

In tonga en Samoa Ontwikkelde de Polynesische tatoeage zich tot een verfijnde kunst. Volgens de overlevering was deze kunstvorm overgebracht door twee zussen, die vanuit Fiji naar Samoa zwommen. Terwijl ze zwommen zongen ze tatoeëringsgezangen, maar tijdens de lange reis werden ze moe en raakten ze in de war. Tegen de tijd dat ze Samoa bereikten, werden in hun gezangen de mannen zwaar en de vrouwen licht getatoeëerd terwijl dat voorheen precies andersom was.

Krijgers op Tonga waren van hun middel tot de knieën getatoeëerd met een reeks geometrische patronen. Deze bestonden uit driehoeken, banden en zwarte delen. De tatoeages werden gezet door priesters. Zij hadden een lange training ondergaan en leefden het tatoeëren volgens strenge rituelen. Tonganen hechtten een sociaal en cultureel belang aan de tatoeage.

In het oude Samoa speelde het tatoeëren een belangrijke rol bij religieuze rituelen en oorlogsvoering. De tatoeëerder nam een erfelijke voorkeurspositie in. Hij tatoeëerde groepjes van zes tot acht jonge mannen tegelijk en de ceremonie werd door vrienden en familie bijgewoond. De Samoaanse krijgstatoeage begon bij de taille en liep tot iets onder de knie. Ook Samoaanse vrouwen werden getatoeëerd, maar dit bleef beperkt tot enkele delicate, bloemachtige geometrische patronen op de handen en het onderlichaam.

Thailand - Traditionele tattoo motieven

Er zijn honderden traditionele Thaise ontwerpen, voornamelijk dieren. De tijger is daarbij het populairst. Fit krachtige motief wordt meestal op de onderrug gezet. Wie een tijger kiest, kiest voor de tijgerziel: deze ziel zal je leven beheersen. In 2004 liet Angelina Jolie zich door de meestertatoeëerder Ajarn Noo Kanphai een klassieke tijger aanmeten.

De populairste Thaise tatoeages zijn afbeeldingen van boeddhistische goden of tempels. Vaak is de tatoeage geen herkenbare afbeelding, maar een gebed in Thais schrift. Soms is het een yantra, een patroon dat minder beeldend is dan een tijger en uit stippen bestaat.

Er zijn tal van Thaise tatoeages die gelukt, rijkdom en zegeningen aantrekken en bovendien bescherming bieden tegen kwade geesten. De populairste is de traditionele Boeddha tatoeage. Deze bestaat meestal uit geometrische patronen met afbeeldingen van Boeddha, bodhisattva's, de lotus of een ander boeddhistisch symbool. De Thai kennen ook een tatoeage met hindoeïstische goden en godheden, zoals Brahma, de Boeddha met vier gezichten, Hanuman de aapgod, de heilige arend, de hemelse hond, de Thaise dhramakoning en een godin van rijkdom. Deze imposante wezens jagen de meeste kwade geesten snel weg.

Voor je geluk, rijkdom en zegeningen kun je ook een keuze maken uit typische Thaise figuren, zoals de tijger of de draak, de feniks, de leeuw, luipaard of slang. Deze dieren zijn heilig en brengen geluk. Een tatoeage ervan is pas compleet als ze versierd is met geschikte mantra's en yantra's en is aangebracht door een monnik die een soetra zingt. Er bestaat zelfs een speciale tatoeage om je intermenselijke vaardigheden te verbeteren, sha li ka, een vogel met een gouden tong. Deze zou het zelfvertrouwen en spreekvaardigheid verbeteren. Hopelijk werkt het, want de tatoeage staat op een zeer gevoelige plek: de tong.
Iets minder pijnlijk is de tatoeages die op het achterhoofd worden gezet, de yuan shen guan ding. Deze vult je hoofd met zegeningen voor de ziel. Hoe dichter een tatoeage bij het hoofd staat, hoe groter de kracht ervan. In het hoofd huist namelijk de ziel.

Thailand - Spirituele tatoeages

Niet alleen de tatoeages geven kracht, maar ook de bijbehorende gebeden. De monniken zingen de gebeden. De monniken zingen de gebeden terwijl de lange tatoeageinstrumenten hun werk doen. Met de vingers van de ene hand leiden ze de naald, waarbij ze het puntje vasthouden alsof het een biljartkeu is. Met de andere hand wordt de naald op en neer bewogen. De pols van de monnik beweegt razendsnel terwijl hij de huid twee of drie keer per seconde met de naald bewerkt.
De rijen van de puntjes in de huid ijken wel een geborduurd kleed. De met de hand gezette tatoeages doen pijn, maar daar staat tegenover dat de drager na afloop onoverwinnelijk is.

Er bestaat nog een andere techniek waarbij de huid met een naald wordt ingeprikt, waarna er inkt in de wond wordt gewreven. Met een gebed verkrijgt het teken spirituele kracht. De kunst van de spirituele tatoeages is eeuwenoud en net als de klassieke Japanse meestertatoeëerders ondergaan de Thaise monniken een lange training. Zo ontdekken ze hun mystieke innerlijk, waar ze niet worden afgeleid. De tatoeëerder kan alleen vanuit de stille plek zijn gedachte, lichaam en ziel zodanig op elkaar afstemmen, dat hij het tatoeagewonder kan verrichten.
Niet alleen moet een monnik de geschikte soetra opzegegn, hij moet ook in zijn hart verschoond zijn van eigenbelang en egoïsme. Pas dan is de tatoeage een puur ontwerp dat de gebeden van de drager kan verhoren. Thaise tatoeëerders waarschuwen wel dat gewone siertatoeages de drager niet kunnen beschermen met moderne, elektrische apparaten, door tatoeëerders die er volgens traditionalisten maar weinig echt gevoel voor hebben. Daarom ontbreekt het deze tatoeages aan zeggingkracht en integriteit. Dergelijke tatoeages kunnen niet dienen als beschermend amulet of als geluksteken voor de drager.